Yatırım getirisi olarak da bilinen ROI, yatırımcıların kullandığı bir yöntemdir. Yatırımcılar, yatırımlarını değerlendirmek ve belli bir yatırımın diğer yatırımlara nazaran ne denli kârlı olacağını görmek için bir dizi matematiksel formül kullanırlar.
Yatırım geri dönüş hesaplaması, kimi zaman mevcut bir iş teklifini değerlendirmek ve geliştirmek amaçlı farklı yaklaşımlarla kullanılabilir. Sonuç olarak bir işletmenin yatırım getirisi, o işletmenin ne kadar iyi yönetildiğinin matematiksel bir formülü olarak karşımıza çıkıyor.
İşletmelerin yatırım hesaplamaları genellikle hızlı bir şekilde pazarda yer almak, sağlam bir altyapı inşa etmek ve pazardaki satış oranlarını artırmak ile ilgilidir. ROI, esasında yalnızca ani bir kâr sağlamak ve maliyetten tasarruf etmektense uzun vadede sağlam bir temel oluşturmak ile ilgilidir.
Genellikle işletmeler, kendi sektörlerinin getirilerine daha çok zaman ayırmak, işletme bazlı problemlere eğilmek ve ürün kalitesi, satış rakamları ve üretim hızı gibi süreçlere odaklanmak gibi öncelikler nedeniyle yatırım getirisine ve bu sürecin nasıl planlanacağına çok fazla odaklanamazlar. Bu nedenle, pazarda büyüme hedefleyen ve dijital ortamda ürün ve hizmetlerinin geniş kitlelerce bilinmesini talep eden ve bunların sonucunda yatırım getirilerini iyileştirmek isteyen işletmeler; dijital pazarlama danışmanlığı alarak iş süreçlerini adil bir şekilde bölüştürebilir ve profesyonel sonuçlar elde edebilirler.
O halde ROI’nin temellerini kısaca özetleyelim ve konuyu derinlemesine inceleyelim:
- Yatırım gerisi olarak bildiğimiz YG, mevcut bir yatırımın performans değerlendirmesi için kullanılan matematiksel bir ölçümdür.
- YG, yüzdelik dilimler ile ifade edilir ve yıllık olarak hesaplanabilir,
- Yatırım geri dönüş hesaplaması, her zaman risk toleransını hesaba katmayabilir ve maliyetlerin tümünü göstermeyebilir.
O halde “yatırım geri dönüş süresi hesaplaması nasıl yapılır, YG gerçekten nedir ve yatırım geri dönüş hesaplaması nasıl yorumlanır” inceleyelim.
Keyifli okumalar!
ROI Nedir?
Kısaca YG olarak bildiğimiz yatırım getirisi, yatırımların performansını değerlendirmek için kullanılır. Kolay bir metriktir ve doğru sonuçlar verir. YG, yüzdelik dilimler ile ifade edilir ve yatırımın getirisi ne kadar büyük olacaksa yüzdelik dilim de o kadar fazla olur.
Eğer işletmenizin sağlam bir yatırım getirisi yoksa portföyünüzde düzenlemeye gitmeniz gerekmektedir. Bunun için iyi gitmeyen varlıklarınızı satabilir, farklı varlıkların satın alınmasına dair planlamalara girişebilirsiniz. Diğer yandan, uzun vadeli düşünüldüğünde genel getirilerinizi ve işlem maliyetinizi de hesaba katmalısınız.
Yatırım geri dönüş hesaplamaları için bilinen bir formül vardır.
Bu formül, Kâr (gelir-maliyet) / maliyet x 100 şeklinde ifade edilir.
Daha basit bir deyişle:
- Net yatırım kazancınız, yani gelirden maliyeti çıkararak elde ettiğiniz net getiridir. Burada, mevcut durumda yapmış olduğunuz maliyetleri göz önüne bulundurarak bir yatırımdan elde ettiğiniz net getiriyi bulursunuz.
- Yatırım maliyetiniz ise belirli bir yatırım için ortaya koyduğunuz toplam para miktarıdır.
Yatırım geri dönüş hesaplamak için net yatırım kazancınızı, yatırım maliyetinize böler ve elde ettiğiniz sonucu 100 ile çarparsınız. Burada, elde ettiğiniz sonucu 100 ile çarpmaktaki amaç o sayıyı yüzdelik dilime dönüştürmektir.
Konuyu bir örnek ile açıklamamız gerekirse bir işletmeye başlangıç olarak 10.000 TL yatırım yaptığınızı düşünelim. Daha sonra, aradan 3 yıl geçiyor ve hisselerinizi 12.000 TL’ye satmayı düşünüyorsunuz. Bu durumda yatırım geri dönüş hesaplamanız aşağıdaki gibi olacaktır:
YG= (12.000 TL- 10.000 TL) / 10.000 TLx 100
Burada, 2000 TL net yatırım kazancınız vardır. 2000 TL’yi yatırım maliyetine böldüğünüzde ise
2000 / 10.000 işleminden 0,2 YG elde edersiniz. Denklemde son olarak YG’yi yüzdeliğe dönüştürmemiz gerektiğinden 0,2 x 100 işleminden %20 gibi bir değer elde edeceksiniz.
Bu yatırım geri dönüş hesaplama denkleminde oldukça standart davrandık. Getirileri değerlendirirken dezavantajları, yatırımların tutulduğu süreyi ve herhangi başka bir fırsat maliyetini hesaba katmadık. Eğer yıllık yatırım getirisi hesaplaması yapsaydık bir yatırımı tuttuğumuz süre ile ilgili daha fazla ayrıntıya sahip olabilirdik.
Yıllık ROI ise aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır:
(Bitiş değeri / Başlangıç değeri) (⅓) – 1 olarak hesaplanır. Burada biz 3 yıllık süreyi hesapladığımız için (⅓) şeklinde yazdık. Bu hesaplamanın sonucunda %6,3 gibi bir yıllık yatırım getirisi hesaplayacaksınız.
Sonuç olarak standart bir YG hesaplaması ile yıllık YG hesaplamasının arasında birçok fark vardır. Yıllık yatırım getirisine bakarak uzun yıllar elinizde tuttuğunuz yatırımın performansı hakkında daha fazla bilgiye sahip olabilirsiniz.
Burada, gerçekleşmiş ve gerçekleşmemiş kazançlar arsındaki farka bakmak da önemlidir. İnceleyelim:
- Gerçekleşmiş kazanç: Gerçekleşmiş kazanç, gerçekte sattığınız bir yatırımdan elde ettiğiniz veya kar ettiğiniz toplam tutardır. Bu hesaplamada net gelirinizi, net yatırımın bir parçası olarak kullanır; işlem maliyeti ve ücretler gibi parametreleri buraya dahil edersiniz.
- Gerçekleşmemiş kazanç: Gerçekleşmemiş kazanç ise kâğıt üzerinde bir kazancı işaret eder. Yani, burada bir değer artışı yansıtılır ama gerçekte satılmadığı için gerçekleşmez. Burada, net yatırım kazancını hesaplarken mevcut yatırım değerinizi alırsınız.
ROI hesaplamalarını nasıl yorumlarsınız?
ROI, kısaca, bir işletmenin ne kadar kârlı olduğunun belirlenmesine fayda sağlar. Bunun için farklı ölçümler ve metrikler kullanılır. Yukarıda da anlattığımız gibi ROI’yi en tutarlı ve doğru şekilde hesaplamak adına toplam getiriler ve toplam maliyetler hesaba katılmalıdır.
YG hesaplamaları sonucunda elde edilen değer eğer pozitif bir getiri yüzdesine sahipse bu, o işletmenin ve doğal olarak ölçümlenen yatırım getirisinin kârlı olduğu anlamına gelir. Tam tersi eğer değer, negatif bir getiri yüzdesine sahipse bu, işletmenin ve ölçümlenen yatırım getirisinin, kazandığından daha çok borca sahip olduğu anlamına gelir. Sonuç olarak elde ettiğimiz yüzdelik hesap pozitifse getiriler toplam maliyeti aşıyor, negatifse bu yatırım bir kayıp yaratıyor.
ROI ne için kullanılır?
Yatırım getirisi olarak bildiğimiz bu değer, çeşitli yatırım kararlarını başlangıç maliyetleri ile karşılaştırmak adına kullanılır. Benzer şekilde işletmeler, gelecekte yapılacak yatırımları ya da önceden yapılmış olan yatırımları değerlendirmek için de YG hesaplamalarını kullanır.
Yine benzer şekilde bireyler de kendi yapmış oldukları yahut yapacak oldukları yatırımları değerlendirmek için YG’lerini hesaplayabilir, bu yatırımı kendi portföylerindeki başka yatırımlarla karşılaştırabilir.
ROI hesaplama örnekleri nelerdir?
Yatırım hesaplamaları elbette hem yatırımcılar hem de işletmeler için son derece önemlidir. Bu denklemde, her bir parametreyi ayrı ayrı hesaba katmak biraz karmaşık bir süreç yaratabilir. Örnek vermek gerekirse eğer bir şirket yeni çıkacak akıllı saatlerin dağıtımına yatırım yapmak isteyen bir şirket, tüm maliyetleri göz önünde bulundurmalıdır.
Bu maliyetleri biraz açmak gerekirse akıllı saatlerin gerçek fiyatları, vergi ve nakliye maliyetleri, varsa satın alım için ödenen danışmanlık ücretleri ve bakım maliyetleri gibi birçok değerin dikkate alınması gerekmektedir. Daha sonra işletme, bir süre net kârını hesaplamalı. Bu net kârlar, akıllı saatlerin önceki sürümlerine kıyasla artan üretkenlikleri ve azalan bakım maliyetleri gibi birçok değerin toplam tutarını içerebilir.
Bu işletme daha sonra hangi yatırım getirisinin daha yüksek olduğunu belirlemek için beklenen maliyetleri ve öngörülen kazançları kullanabilir. Yani, iki farklı akıllı saat sürümünü değerlendirerek yatırım getirisini hesaplayabilir. Şöyle ki, “Hangi akıllı saat daha iyi bir yatırımı temsil eder, A mı B mi?” şeklinde bir soru sorulabilir.
İşletme ayrıca, toplam net gelir ve toplam yatırım maliyeti için gerçek rakamları kullanarak belirlenen sürenin sonunda yatırım getirisini hesaplayabilir. Gerçek ROI, akıllı saatlerin beklentileri karşılayıp karşılamadığını değerlendirmek için öngörülen YG ile karşılaştırılabilir.
ROI’nin faydaları nelerdir?
Yatırım getirisi ölçümlemenin faydaları aşağıdaki gibidir:
- Yatırım getirisini hesaplamak genellikle kolaydır ve işletmelerin kârlı çıkması için hangi yatırımların mantıklı olacağını anlamalarını sağlar. Hesaplamaları tamamlamak için kolayca bulunabilecek birkaç değer yeterli olacaktır.
- Karşılaştırmalı analiz yeteneği sunar. Yatırım getirisi hesaplamak, yaygın kullanımı ve hesaplama kolaylığı nedeniyle kuruluşlar arasında karşılaştırma yapmaya olanak sağlar.
- Kârlılık ölçümü sağlar. Yatırım getirisi, belirli bir işe yapılan yatırımlar için net gelir ile ilgilidir. Bu, şirket veya ekip tarafından daha net anlaşılır bir karlılık ölçüsü sağlar.
ROI’nin sınırlamaları nelerdir?
Yatırım getirisi geri dönüş süresi hesaplamalarında, yatırım ve karlılık oranı belirleme gibi faydaların yanı sıra bazı dezavantajlar da bulunur. Bunlar, aşağıdakileri içerir:
ROI, günümüzde kullanılan en yaygın yatırım ve karlılık oranlarından biridir. Ancak, bazı dezavantajları vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:
- Zamanı dikkate alamama: Temel olarak bakıldığında daha yüksek yatırım getirisi daha iyi bir yatırım gibi görünür. Ancak, daha yüksek bir ROI elde etmek için 10 yıl sürecek bir yatırım, ondan biraz daha düşük bir ROI elde etmek için yıllar yerine yalnızca bir yıl sürecek olan yatırımla kıyaslandığında, ilk yatırım ikinciye göre sönük kalabilr.
- ROI hesaplamaları işletmeler arasında farklılık gösterebilir: Yatırım getirisini hesaplamak için farklı denklemler kullanılabildiğinden her işletme aynı formülü kullanmayabilir. Bu da zaman zaman yatırım karşılaştırmasını zor hale getirebilir.
- Yöneticiler, daha büyük yatırım getirisi olan yatırımları seçebilir: Yöneticiler sonuç odaklı düşünebilir ve yalnızca daha büyük yatırım getirisi olan yatırımlara yer verebilir. Ancak diğerlerine kıyasla daha düşük yatırım getirisi olan bazı yatırımlar, işletmelerin değerini yine de artırabilir. Burada doğru kurgulanmamış bir hareket, kaynakların yetersiz dağılımına neden olabilir.
ROI’nin alternatifleri nelerdir?
Yatırım geri dönüş süresi hesaplamanın ve bunu işletmenin faydası için kullanmanın tek yolu ROI değildir. Diğer alternatiflere göz atalım:
- Yıllık ROI: Yıllık YG hesaplamayı yukarıda anlatmıştık. Bu yatırım geri dönüş hesaplama yöntemi, paydaşın yatırıma sahip olduğu süreyi hesaba katmaktadır.
- Sosyal YG (SROI): SROI sonuç odaklı bir ölçümdür ve ekonomik, çevresel ve sosyal değerlerin etkilerini dikkate alır. SROI hesaplaması yaparken faydaların günümüzdeki net değeri, yatırımın bugünkü net değerine bölünür.
- Pazarlama istatistikleri yatırım getirisi: Bu, bir pazarlama kampanyası stratejisinin ne denli etkin olduğunu belirlemeye yardımcı olur. Hesaplamak için yazmanız gereken işlem aşağıdaki gibidir:
(Satış artışı- Pazarlama maliyeti) / Pazarlama maliyeti
- Sosyal medya istatistikleri yatırım getirisi: Bu da yukarıdakine benzer şekilde bir sosyal medya kampanyasının etkinliğini belirlemeye yardımcı olur. Burada edinilen bilgiler o kampanyanın kaç görüntüleme, beğeni ya da yorum aldığını veya genel olarak etkileşimlerini içerebilir. Basit bir hesaplama yöntemi vardır:
(Değer / Toplam yatırım) x 100
ROI’nin artıları ve eksileri
Yatırım geri dönüş süresi hesaplamanın elbette ki artıları ve eksileri olacaktır.
Yukarıda bahsettiğimiz basit ROI formülünün birtakım artıları ve eksileri bulunur. İnceleyelim:
Artılar:
- Basit, standart bir YG hesabı, bir yatırımın performansını değerlendirmek adına kullanılan en kolay hesaplama türüdür.
- Yatırım geri dönüş hesaplaması, mevcut yatırımınıza bağlı kalmanıza ya da satmanıza karar vermeye yardımcı olacaktır.
- Yatırımlarınız karşılaştırmanın basit bir yoludur.
Eksiler:
- Basit yatırım geri dönüş süresi hesaplamaları, yıllık YG’lerin aksine yatırımları elinde tuttuğunuz süreyi içermez.
- Basit YG, yıllık YG’nin aksine önemli iki noktayı içermez: Risk toleransı ve yatırım süresi.
- Basit ROI, işlem maliyetleri, ücretler ve vergiler bakmak gibi gerçek maliyetleri içermez.
Temel ROI, birden fazla yatırım arasındaki performansı karşılaştırmada yararlı bir araç olabilir. Ancak, yatırım getirisi hesaplamalarında, o yatırımın sürdüğü zaman çerçevesini ve ilk satın almadan bu yana elde edilen toplam kâr heasaba katılmalıdır. Çünkü, yatırımların gerçek getirisini hesaplamada zaman, önemli bir noktaya işaret eder.
Yatırım geri dönüş süresi hesaplamaları esasında bir işletmenin ne denli düzgün yönetildiği ve elindeki varlıkları ne derece iyi dağıttığı ile bağlantılıdır. İşletmeler, dijital ortamdaki varlıklarına değer vermediği müddetçe fiziksel varlıkları ve geleneksel reklamcılık yöntemleri ile hedef kitlelerini ve satış değerlerini istedikleri kadar artıramayabilirler.
Bu nedenle işletmeler, dijital ortamda rekabet edebilmek ve piyasada ayakta kalabilmek için dijital dönüşüme sırt çevirmemeli, tam aksine her zamankinden fazla özen göstererek dijital varlıklarını ve marka bilinirliklerini güçlendirmek zorundalardır. Bu anlamda markalar, kendi sektörleri ve iş planları doğrultusunda bir dijital pazarlama uzmanı ile çalışmak durumundalardır. Böylelikle işletmeler hem dijital varlıklarını güçlendirirler hem de yatırım getirilerini artırma fırsatı bulurlar.
